Spis treści Cierpienie: 1 Dusza: 1 Kochanek: 1 Kochanek romantyczny: 1 Morze: 1 Sługa: 1 Życie jako wędrówka: 1 Do D. D. Elegia[1] 1 Na dzień cały? Nie — takiej nie życzę katuszy. Gdyby godzinę tylko… szczęśliwe stworzenie, Poznałabyś natenczas, co to jest cierpienie! 5Myśli me na torturach, w uczuciach mych burza: To mi gniew serce miota i czoło zachmurza, To mię smutek w ponure zadumanie wtrąca, To nagle oczy zaćmi żalu łza gorąca. Ty albo od mych gniewów uciekasz ze wstrętem, 10Albo lękasz się nudy z żałośnym natrętem. Ty mię nie znasz, namiętność zaćmiła me lice: Ale spojrzyj w głąb duszy! Tam znajdziesz skarbnice Czułości, poświęcenia, łagodnej dobroci I wyobraźni, która ziemską dolę złoci. 15Dziś ich nie możesz dojrzeć. — Wszak i na dnie fali, Kiedy ją wicher zmięsza[2], kiedy piorun pali: Czyż widać kraśne[3] konchy[4], perłowe jagody? Nim mię osądzisz, czekaj słońca i pogody! O, gdybym zyskał pewność, że jestem kochany, 20Gdybym z serca na chwilę wygnał bojaźń zmiany, Którą mię straszy nieraz doświadczana zdrada! O, niech będę szczęśliwym, będziesz ze mnie rada! Żyłbym twoje wypełniać, zgadywać rozkazy; 25A jeżeliby czasem duma rozdąsana Kazała poddanemu udać humor pana: Śmiej się luba! Choć duma przyznać się zabrania, Sługą będę; cóż miałbym do rozkazywania? Abyś raczyła chwilą dłużej[5] ze mną bawić, 30Podług mej woli suknię i włosy poprawić; Abyś drobnych zatrudnień odbiegła domowych Słuchać starych oświadczeń i piosenek nowych: Wszystko byś niewielkimi dokazała trudy, Godziną cierpliwości, półgodziną nudy, 35Albo chwilką udania. Kiedy będę mniemać, Że słuchasz rymów moich, ty mogłabyś drzemać; Choć oczy twoje będą co innego znaczyć[6], Ja chcę w nich dobro czytać, na lepsze tłumaczyć. W twe ręce powierzywszy moją przyszłą dolę, 40Na twym złożyłbym łonie mój rozum i wolę. Pamiątki nawet serce głęboko zagrzebie, Aby nigdy nic nie czuć oddzielnie od ciebie. Wtenczas by dziki zapęd, co mną dotąd miota, Wypadł z duszy, jak z łodzi miotanej niecnota[7], 45Który burze sprowadza i bałwany pieni. Chociażby los groźnymi falami powiewał, Jak syrena bym nad nie wzbijał się i śpiewał.
Elegia- utwór liryczny o charakterze poważnym, zwykle o tematyce żałobnej, refleksyjnym nastroju, utrzymany w tonie skargi lub zadumy. Z czasem zaczęły powstawać elegie wojenne, polityczne, miłosne.Jan Kochanowski TrenyTren, lament, płacz (żałobny)– utwór liryczny o charakterze żałobnym, wywodzący się zestarogreckiej poezji funeralnej, blisko spokrewniony z elegią, odmiana pieśni takie były poświęcane zmarłej osobie i wyrażały żal oraz smutek z powodu jejodejścia, a także przedstawiały jej cnoty i zasługi. Twórcami trenów byli Symonides zKeos i Pindar (w Grecji) oraz Newiusz i Owidiusz (w Rzymie).Do antycznej twórczości trenodycznej nawiązywali poeci renesansowi ( FrancescoPetrarca).Współcześni twórcy trenów to, np.. Krzysztof Kamil Baczyński, Konstanty Ildefons Gałczyński, Władysław Broniewski, Anna to wywodzący się ze starożytności gatunek poezji żałobnej, który: opiewa cnoty zmarłego wyraża ból po jego stracie zawiera pocieszeniejest napisany podniosłym stylemJan Kochanowski ożenił się z Dorotą Podlodowską i na stałe osiadł w i życie rodzinne poety układało się pomyślnie, można tak sądzić na podstawieliryków poświęconych żonie oraz wzmianek w innych utworach, które mówią wiele na tematatmosfery panującej w domu Kochanowski miał sześć córek, trzy z nich zmarły w z Czarnolasu nie ujrzał swego syna, który przyszedł na świat po jego nagłej śmierci wLublinie.„Żaden ociec podobno barziej nie miłował”Treny– cykl utworów Jana Kochanowskiego napisany w XVI wieku i poświęcony jegozmarłej w młodym wieku córce –Urszulce. Treny były pisane przez kilka lub kilkanaściemiesięcy. Zostały wydane w 1580 w Krakowie (wznowione w 1583 i 1585).Poeta napisał w sumie 19 trenów, numerowanych liczbami rzymskimi. Poprzedził jededykacją: "Urszuli Kochanowskiej, wdzięcznej, ucieszonej, niepospolitejdziecinie...",zakończył zaś utworem Epitafium Hannie Kochanowskiej. Są to utwory ocharakterze lamentacyjnym, wyrażają żal i rozpacz po śmierci córki. Są najbardziej osobistymdziełem poety. Stanowią przede wszystkim pomnik wystawiony zmarłemu dziecku, lecz sątakże wyrazem bolesnego doświadczenia przez los, zrujnowania ideałów człowiekarenesansowego, kryzysu światopoglądowego i prób jego przezwyciężenia. Kochanowskiukazuje Urszulkę jako erudytę i ma do siebie pretensje że nie potrafił jej są konsolacją –Trenem XIX (Sen); wtedy też poeta odnajduje spokój,równowagę 1579 roku zmarła ukochana córka Kochanowskiego, Urszula, wkrótce również jej siostraHanna. Urszuli poeta poświęcił cykl Trenów, świadomie łamiąc zasady klasycznej teoriipoezji. Bohaterami trenów mogły być tylko osoby dostojne: władcy, rycerze, wybitni twórcy. Utwory Kochanowskiego mówią o małym, niespełna trzyletnim dziecku. Bohaterem Trenówjest jednak również sam czarnoleski poeta, zmagający się z bólem po stracie córki orazdręczącymi go wątpliwościami. W porównaniu z antyczną tradycją tworzenia trenów,następuje tu odwrócenie ról: bohaterką poezji nie jest Urszula, na pierwszy plan wysuwa siębowiem ból ojca po starcie dziecka.
Tren -utwór liryczny o poświęcony zmarłej osobie , literacka pieśń żałobna o charakterze elegijnym . (Elegia to utwór liryczny o poważnej treści refleksyjnym nastroju , zazwyczaj ma ton skargi . W renesansie utwory te odznaczały się różnorodnością tematu i nastroju.
utwór liryczny o tematyce żałobnej
